ბუმბულის სუნთქვა

ეს სიმღერა დიდი ხნის წინ, ლაშას გადაცემიდან გავიცანი და დღემდე უემოციოდ ვერ ვუსმენ. სულ გაშლილ ადგილებს ვხედავ, მზიან მდელოებს, ხეზე დაკიდებულ აკისკისებულ ბავშვებს, საზაფხულო კაბებს და სანდლებს, ღია ფანჯრებს და თავისუფლებას. "დედამ მომცა ბუმბულის სუნთქვა. მითხრა, იმღერე, ჩემო ჩიტო. მითხრა, მელოდიები იმღერე! და თვითონაც მღეროდა. დედამ ლამაზი ტერფები მომცა, რომ მეცეკვა, ხელი ხელზე მაგრად მომიჭირა. დედები წყალს გვაძლევენ თავიანთი ჭებიდან. ერთხელ მეც გავხდები დედა, მეც მივცემ მელოდიებს ჩემს გოგონას. ის ჩემი ჩიტი იქნება. გაიზრდება და ერთ დღეს გაფრინდება." მინდა, ალექსანდრას მხოლოდ სიყვარულის და თავისუფლების მელოდიები მივცე. მინდა, შევძლო, რომ ჩემი ჭის წყალი მისთვის მშვიდად მასაზრდოებელი იყოს. მინდა, ამ მომღერალივით ლაღად და ძალდაუტანებლად იმღეროს. 

ეს დღეები სულ ერთად ვართ. გამოკეტილობის პირველ დღეებში, როცა გარეთ ვერ გავდიოდით, ციოდა, წვიმდა და ქარი ქროდა, ხშირად ვრთავდით ბრეგოვიჩის ძველ ალბომს (სანდრას უყვარს მისი ბოშური საცეკვაო მელოდიები და მთხოვს, ბვეგოვიჩი ვიმღეროთო). წლების წინ ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა კუსტურიცას ფილმმა "ბოშების დრო". ახლაც, როცა სანდრა საწოლზე მხიარულად ხტოდა და იცინოდა, მე ის კადრები მახსენდებოდა, ბოშების ტალახიანი და ფეხშიშველი სირბილი, (track:ederlezi) ტრაგიკული სოლო პარტიები, ჩამოკონკილი მოხეტიალე ცირკი, ამინდთან ერთად ჩამოქცეული ქვეყანა, უმომავლობა, ბოშების ინერციით ყოფა და სიცოცხლის წყურვილი. ვფიქრობდი, რომ ზუსტად ამ დღეების შესაფერისი მუსიკა და ამინდი იყო. ქუთაისშიც იყო ხოლმე ასეთი ყავისფერი წვიმიან-ტალახიანი დღეები. ეზოში ხშირად შლიდნენ ბრეზენტის სეფას, შიგნით შიშველი ნათურები ეკიდა გასანათებლად, ხის უზურგო გრძელ სკამებს ჯერ გაზეთს შემოახვევდნენ, მერე იმ გაზეთს ძაფით ამაგრებდნენ. ერთხელ, როცა შეღამდა და სეფა ჯერ კიდევ გუგუნებდა, დედამ სახლში წაგვიყვანა. ფეხით ავდიოდით და ვუყვებოდით, რომ იმ დღეს ბევრი ვიცეკვეთ. 

პირველ კვირებში შიშს მეტი ადგილი ჰქონდა. როცა გარეთ გასვლა მიწევდა, თმაც  კი დაფარული მქონდა, მეგონა, სადღაც რადიაციულ ზონაში დავაბიჯებდი. სახლში მოსული ყველაფერს ვრეცხავდი. მარაგების შექმნა ცოტათი მშველოდა. სურსათის რიგში მდგომებს რომ ვუყურებდი, აფხაზეთის ომის პერიოდი მაგონდებოდა. ნეტავ, კიდევ რაღა დარჩა, რომ ჩვენ არ გამოგვეცადა.

ახლა შიში და დაძაბულობა მეტი გარკვეულობის სურვილმა ჩაანაცვლა. ის ზეწოლა, რაც ყოველდღიურ ცხოვრებას ჰქონდა: დღის რეჟიმი,  ქალაქში გადაადგილება, - მოიხსნა და ადამიანები სიამოვნებით იკვლევენ თავიანთ შემოქმედებით მხარეს. რაც დათბა, მას შემდეგ მზიან დღეებს ხშირად აივანზე ვატარებთ. დედას ნაჩუქარ ძველ წითელ საბანზე მუთაქებს დავალაგებთ, წიგნებს და სათამაშოებს დავყრით  და ვთამაშობთ. მუთაქები მარინამ შეუკერა სანდრას, როცა წამოჯდომა დაიწყო. გვერდებთან ვუწყობდით, რომ არ გადაქანებულიყო. ახლა ტრამპლინად იყენებს და ათას ტრიუკს იგონებს. აივანზე გატარებულ საათებს საჩუქრად ვთვლი, რომელიც პანდემიას გამოვტყუე. ყველაზე მშვიდი დრო საღამოა. მერცხლები ხშირად ძალიან ახლოს ჩაიქროლებენ, უმეტესად კი სულ მაღლა ფრენენ. სანდრას თმა და თვალები ჩამავალი მზის შუქზე უბრწყინავს. ჩიტებს უყურებს, უცინის, ხელს უქნევს და ელაპარაკება. მერე თავის მოგონილ თამაშს აგრძელებს, ან მე დამტრიალებს თავს, ზურგზე მახტება, მოტოციკლის ხმაზე კრთება. ზოგჯერ მშვიდადაა, სათამაშოებს ხელში ატრიალებს და თავისთვის ბუტბუტებს. ტელეფონიდან მუსიკას ვუსმენთ ქუჩიდან ამომავალი ხმების ფონზე. როცა ღამდება, იუთუბიდან ნასწავლ ჰელოვინის სიმღერებს გაჰყვირის. მე მიკვეთავს, დაიწყეო და თვითონ აგრძელებს.

ამასწინათ my bonnie მოეწონა. ჩვენ ეს სიმღერა სკოლაში გვასწავლეს. ინგლისურის გაკვეთილზე მასწავლებელი დაგვაყენებდა და მუსიკალურ თამაშს გვასწავლიდა: round and round we go, round and round we go, up, down, up, down, round and round we go. ["წრეზე დავდივართ, მაღლა, დაბლა"] დღეს პატარებმა მთელი ინგლისურენოვანი სამყაროს საბავშვო სიმღერები იციან. თუმცა, 80-იანების დასაწყისში, როცა მულტიმედიის ცნება არ არსებობდა და რესურსებიც შეზღუდული იყო, მასწავლებლებმა მაინც მოახერხეს, ჩვენთვის ცოდნის მყარი საფუძველი შეექმნათ. ჩემი მასწავლებელი, ლიანა ჩირგაძე, ძალიან მიყვარდა. დედაჩემს ვეუბნებოდი, ინგლისელს გავს-თქო. ლამაზ ვარცხნილობებს იკეთებდა, ფერად კაბებს იცვამდა, სულ წითელი პომადა ესვა. ცოცხალი რომ იყოს, ალბათ ძალიან გაერთობოდა სანდრას ნამღერზე.

წელს აღდგომა სახლში გავატარეთ. მაგონდებოდა ის თბილი დღეები, როცა აღდგომა ახლოვდებოდა და სასაფლაოს დასალაგებლად მივდიოდით. დედა მუშაობდა, მე და ზაზა ლოკოკინებს ვათვალიერებდით, თან ცოტას ვეხმარებოდით. რკინის და შავი საღებავის სუნი მახსოვს, კიდევ აღდგომა დღეს სასაფლაოდან სახლში დაბრუნება, მთელი ის გზა, რომელსაც გავდიოდით. ჩუმად მივდიოდით, ხელში ჩანთები გვქონდა, სახლშიც სიჩუმე იყო, ფანჯრიდან ქარის ზუზუნი ისმოდა ყრუდ. სახლში წინა დღით დამცხვარი ხაჭაპურები ეწყო, ტილოში გახვეული. დაუთოვებული ტილოს და საფუვრის სუნი იდგა. სამზარეულოს დიდი ქვაბები დასალევად მომარაგებული წყლით იყო სავსე. "აღარასოდეს" ყველაზე მძიმე სიტყვაა წასულებზე ფიქრის დროს.

***

დავუყვირე:

"აღარ მიყვარხარ.

ამის შემდეგ

აფაფრულ ცხენთან სათამაშოდ

და ვეშაპების ცეკვის საცქერად

აღარასოდეს

მოგივალ სიზმრად...

დასაძინებლად წასვლამდე

სანახევროდ შემავლო მზერა

და ტუჩებში ჩაიდუდუნა:

"აღარასოდეს

რამდენი დღეა?"

(ვაჰე არმენი, თარგმანი გიორგი ლობჟანიძის)

ამდენ გაურკვევლობასთან ერთად, გაზაფხული მაინც მოვიდა, მაისი მთავრდება, მარწყვი და ალუჩა დამწიფდა. ჩემი მეგობრები: ელენიტა და ნიკოლი რამდენიმე დღეში ბავშვებს ელოდებიან. ორი გოგონა დაიბადება, ერთი იტალიელ-ჰოლანდიელი, მეორე - გერმანელ-ბელგიელი. სახელები ჯერ არ ვიცი. ორი ახალი ადამიანი მოდის, კიდევ ორი ბუმბულის სუნთქვა.

"ქარს გადაეცი,

რომ ფანჯარა ფრთხილად მიხუროს,

ისე, რომ ფარდის მყუდროება არ შეარხიოს.

ცოტა ხანია, რაც ჩასთვლიმა 

და სიზმარში წვიმას ხედავს,

შეიძლება მეც მნახოს -

მიწაზე რა მშვიდად ვეცემი.

ფანჯარა ფრთხილად დახურე-თქო,

ქარს გადაეცი..."

("ფრთხილად" ფუნე ნედაი. თარგმანი გიორგი ლობჟანიძის)