Calm Waters of the Netherlands

My Cozy Cloudy Days in the Netherlands (2007-2008)

 

Some Images of Past Travels

 

Adventures of Twin Sisters in the North of Europe

საღამო სოფლად

 

გზას ვერ პოულობენ მწკრივი წეროები,

გზას ვერ პოულობენ ნელი ნიავები,

ოდნავ ირხევიან ისლის ღეროები,

მთების შეღამებით მონაიავები.

ყელი მელანდება გადასაკონელი...

რაღაც მომაგონდა, რაღაც დამავალე.

გზებზე მიმავალი ბღავის საქონელი

და გზას ენაზება შუქი დამავალი.

მღვრიე ხაბოებში სძინავთ სანაოებს,

შენ ხომ არავისთვის არ ხარ შორებელი.

ისევ სიხარული, მაგრამ ამაოა:

მოდის მეოცნებე გაუსწორებელი.

(გალაკტიონი. 1915)

ზაფხულის დღეების დინამიკას ჩვენი გოგო მართავდა. განრიგი და მარშრუტები მის ირგვლივ ტრიალებდა. მასთან ერთად ჩვენც სიხარულით მივეახლეთ ნაცნობ და საყვარელ ადგილებს. 

საღამოებს განსაკუთრებით ველოდი, რომ სოფელში გამესეირნა. მთელი დღის ნარბენი ფეხები მტკიოდა, სამაგიეროდ, ამერიკული გამოთქმით, თავი მქონდა ღრუბლებში. მივიჩქაროდი ნიავთან, მოშრიალე ხეებთან, ჩამუქებულ მთებთან და დაღამებასთან შესახვედრად. ზუსტად ისე ღამდებოდა, როგორც გალას ამ ლექსში. ვფიქრობდი, რა კარგია, რომ კიდევ ერთი ზაფხული მოვიდა, რომ ცოცხალი და მთელი სხეული გვაქვს, რომ ისევ გვინდა, შევიგრძნოთ სილამაზე, გვიხაროდეს და გვჯეროდეს მომავლის უკეთესობის.

METAXA

ბავშვობაში ჩვევად გვქონდა რვეულებში ან კედლებზე ტექნიკის ბრენდების ან მომღერლების სახელების წერა. METAXA - ეს სიტყვაც წარწერებში მხვდებოდა. ჩემმა დეიდაშვილმა, იკამ ამიხსნა, ბერძნული სასმელიაო. უასაკობის გამო მისი გასინჯვა არ შეგვეძლო, თუმცა ერთხელ კი დავინახე სოხუმის ბარში ზედა თაროზე მეტაქსას ბოთლი. დიდების გართობის სიმბოლოდ მესახებოდა, როგორც სხვა, უცხო სასმელები, რომელთა შესახებაც მაშინდელ რომანებში ვკითხულობდი. როგორ მომწონდა რაღაც უცხოს და უცნობის წარმოდგენა! მაშინ, ცხადია, არც დაგუგლვა შემეძლო, არც მზამზარეული იმიჯების ნახვა, მხოლოდ სიტყვით აღწერილის წაკითხვა და წარმოდგენა. ძალიან მიყვარდა და მიზიდავდა ეს პროცესი: არდადეგები, თავისუფლება და უცხო რამეთა შთაბეჭდილებები. ფიცჯერალდის "ნაზია ღამე" ერთ ასეთ შთაგონებულ ზაფხულს წავიკითხე. ბევრი რამ არ მესმოდა და ზუსტად ეს მომწონდა, გაურკვევლობა აღქმას უფრო ამძაფრებდა: უცხო სახელები, შორეული მხარეები, კურორტები, ერთმანეთთან სტუმრობა, ახალი პერსონაჟის მინი-ბიოგრაფია, ყინულიანი სასმელები და საუბრები, რთული ურთიერთობები, ჩოგბურთი და თეთრი შორტები. განსაკუთრებულ გემოს ვატანდი დეტალებს: "ნიკოლმა გზად ესპადრილები იყიდა". "გეტსბიში" ის ეპიზოდები მიყვარდა, როცა ზაფხულის ცხელ დღეს სასტუმროს ნომერს ქირაობდნენ, სავარძლებსა და ტახტებზე მიესვენებოდნენ, უსასრულოდ სვამდნენ და ლაპარაკობდნენ. იქ ალბათ რბილ ავეჯს სიგარის სუნი ასდიოდა, ფანჯარაში კი ჟანგმოკიდებული ვენტილატორი იყო დამონტაჟებული. 

საინტერესო დრო იყო: კომუნიზმი სუსტდებოდა და მანამდე აკრძალული სიახლეები შემოდიოდა. სოხუმში კერძო მაღაზიებში უცხოური ტანსაცმელი იყიდებოდა. რუსულის, ნაცნობის და სტანდარტულის კვალიც არსად ჩანდა. სანაპიროზე ხმამაღლა ისმოდა უცხოური სიმღერები. ინგლისური ცუდად ვიცოდი, მხოლოდ რამდენიმე სიტყვას თუ დავიჭერდი და ვცდილობდი, სიმღერის საერთო შინაარსი გამომეცნო. დაღამებამდე ბავშვებს შინ გვეძახდნენ, დაძინებამდე მხოლოდ ეზოში და ვერანდაზე შეგვეძლო თამაში, სანაპიროზე კი ისევ უკრავდნენ hotel california-ს, ბარებში კოქტეილებს აზავებდნენ, ვიდეოკასეტებზე ჩაწერილ მუსიკალური კლიპების ნაკრებებს უყურებდნენ და ალბათ, ბანანებსაც მიირთმევდნენ. ბანანი პირველად ჩვენებთან ვნახე, რომელიღაც ზაფხულს, მომწვანო ფერი ჰქონდა. იკა ამბობდა, ბნელ ადგილას უნდა შეინახო, რომ დამწიფდესო. კარადის ქვედა უჯრაში ინახავდა, ეზოდან შეირბენდა და ხშირ-ხშირად ამოწმებდა. 

საღამოს სეირნობები! ქალაქელები და დამსვენებლები ერთიანად გამოეფინებოდნენ ხოლმე საღამოს სიგრილეში და გრძელ სანაპიროს მოედებოდნენ. ჩვენი არჩეული მონაკვეთი თეატრამდე იყო. არ ვიცი, რამდენჯერ გავდიოდით იმ გზას წინ და უკან პალმების შრიალში, ქართულის სხვადასხვა კილოზე საუბრების ხმებში, ფერად კაბებში, ბრჭყვიალა წვრილ ქამრებში, ღია საზაფხულო ფეხსაცმელებში, სუნამოს სურნელებებში. შემხვედრი ადამიანების ჩავლას სიცილის, კაბის შრიალის და თმის ლაქის სუნის სქელი ტალღა მოჰყვებოდა. ზღვაში ბანაობის შემდეგ გამოძინებული დამსვენებლები საგანგებოდ, საღამოს სეირნობისთვის იყვნენ გამოწყობილი. ამ ნაკადში გათქვეფა, ამ აურზაურში ყოფნა ძალიან მსიამოვნებდა და სასიამოვნოდ მღლიდა. მხატვრული ლიტერატურა იქ იყო, იმ საღამოებში. განგებ იყო ისეთი ჯადოსნური, რადგან მალე შეწყდებოდა.

ბავშვობის მერე ზაფხულს განსხვავებულ გარემოში ვატარებდი. ყოველ ჯერზე მეც სხვა ვიყავი, გეოგრაფიაც - სხვა. ალბათ, სულ ტკბილ-მწარე ფიქრი მექნება ყოველ ზაფხულს, რადგან ცვლილებები, როგორც წესი, ტკივილის გარეშე ვერ ჩაივლის.

ამ დღეებში, როცა სანდრა პარკში გვყავდა, იქაურმა ტანმსხვილმა, მაღალმა ხეებმა და ზაფხულის ნიავმა სოფელი და ბებო მომაგონა. როცა შაბათ-კვირას ჩავდიოდით, რამდენიმე წუთი იყო ასეთი: ცხელ დღეს ნიავი აგრილებდა, წამოზრდილი წიწილები დარბოდნენ და ასწლოვანი ხეები იდგა. საღამოს ავტობუსს უნდა გავყოლოდით და ძალიან ვსევდიანდებოდი, რადგან ჩვენ წავიდოდით, ბებო კი ისევ მარტო უნდა დარჩენილიყო, მეორე დღეს ორშაბათი იყო და ყველა ჩვენს რუტინას ვუბრუნდებოდით. 

მაინც, სად მიდიან ადამიანები? ხომ არის თეორია, რომ დრო წრეზე ბრუნავს და წარსული, აწმყო და მომავალი სადღაც იკვეთება. უბრალოდ, ადამიანებმა არ იციან, როგორ მოინახულონ ათი წლის წინანდელი ან მომავალი წლების ცხოვრება. ამასწინათ ირენმა რომის და პომპეის ფრესკები გამაცნო. მათ შორის ვნახე რომაელი ლივიას ვილა და პომპეის ოქროს სამაჯურის სახლი. ფრესკების ნაწილი ლივიას მიწისქვეშა ბაღის კედლებზეა აღმოჩენილი. აუზთან ალბათ ლიმონის ხეებიც ჰქონდა.

გადავწყვიტე, რომ დიდმა ოსტატებმა საუკუნეების წინ მოამზადეს ასეთი სასეირნო ადგილები იმ ადამიანებისთვის, ჩვენგან რომ მიდიან. იქნებ, ნაკლებად გვეტკინოს მათი აქ არყოფნა, როცა გვეცოდინება, რომ ასეთ გარემოში ატარებენ დროს.

ბუმბულის სუნთქვა

ეს სიმღერა დიდი ხნის წინ, ლაშას გადაცემიდან გავიცანი და დღემდე უემოციოდ ვერ ვუსმენ. სულ გაშლილ ადგილებს ვხედავ, მზიან მდელოებს, ხეზე დაკიდებულ აკისკისებულ ბავშვებს, საზაფხულო კაბებს და სანდლებს, ღია ფანჯრებს და თავისუფლებას. "დედამ მომცა ბუმბულის სუნთქვა. მითხრა, იმღერე, ჩემო ჩიტო. მითხრა, მელოდიები იმღერე! და თვითონაც მღეროდა. დედამ ლამაზი ტერფები მომცა, რომ მეცეკვა, ხელი ხელზე მაგრად მომიჭირა. დედები წყალს გვაძლევენ თავიანთი ჭებიდან. ერთხელ მეც გავხდები დედა, მეც მივცემ მელოდიებს ჩემს გოგონას. ის ჩემი ჩიტი იქნება. გაიზრდება და ერთ დღეს გაფრინდება." მინდა, ალექსანდრას მხოლოდ სიყვარულის და თავისუფლების მელოდიები მივცე. მინდა, შევძლო, რომ ჩემი ჭის წყალი მისთვის მშვიდად მასაზრდოებელი იყოს. მინდა, ამ მომღერალივით ლაღად და ძალდაუტანებლად იმღეროს. 

ეს დღეები სულ ერთად ვართ. გამოკეტილობის პირველ დღეებში, როცა გარეთ ვერ გავდიოდით, ციოდა, წვიმდა და ქარი ქროდა, ხშირად ვრთავდით ბრეგოვიჩის ძველ ალბომს (სანდრას უყვარს მისი ბოშური საცეკვაო მელოდიები და მთხოვს, ბვეგოვიჩი ვიმღეროთო). წლების წინ ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა კუსტურიცას ფილმმა "ბოშების დრო". ახლაც, როცა სანდრა საწოლზე მხიარულად ხტოდა და იცინოდა, მე ის კადრები მახსენდებოდა, ბოშების ტალახიანი და ფეხშიშველი სირბილი, (track:ederlezi) ტრაგიკული სოლო პარტიები, ჩამოკონკილი მოხეტიალე ცირკი, ამინდთან ერთად ჩამოქცეული ქვეყანა, უმომავლობა, ბოშების ინერციით ყოფა და სიცოცხლის წყურვილი. ვფიქრობდი, რომ ზუსტად ამ დღეების შესაფერისი მუსიკა და ამინდი იყო. ქუთაისშიც იყო ხოლმე ასეთი ყავისფერი წვიმიან-ტალახიანი დღეები. ეზოში ხშირად შლიდნენ ბრეზენტის სეფას, შიგნით შიშველი ნათურები ეკიდა გასანათებლად, ხის უზურგო გრძელ სკამებს ჯერ გაზეთს შემოახვევდნენ, მერე იმ გაზეთს ძაფით ამაგრებდნენ. ერთხელ, როცა შეღამდა და სეფა ჯერ კიდევ გუგუნებდა, დედამ სახლში წაგვიყვანა. ფეხით ავდიოდით და ვუყვებოდით, რომ იმ დღეს ბევრი ვიცეკვეთ. 

პირველ კვირებში შიშს მეტი ადგილი ჰქონდა. როცა გარეთ გასვლა მიწევდა, თმაც  კი დაფარული მქონდა, მეგონა, სადღაც რადიაციულ ზონაში დავაბიჯებდი. სახლში მოსული ყველაფერს ვრეცხავდი. მარაგების შექმნა ცოტათი მშველოდა. სურსათის რიგში მდგომებს რომ ვუყურებდი, აფხაზეთის ომის პერიოდი მაგონდებოდა. ნეტავ, კიდევ რაღა დარჩა, რომ ჩვენ არ გამოგვეცადა.

What Used To Be Good ...

ნადეჟდა ფედოტოვას ილუსტრაციები. წიგნის გამომცემლები: პაატა მეძმარიაშვილი, იულია ასტაპენკო.

როცა სანდრას "ოლე ლუკოიეს" ვუკითხავდი, ზღაპარს ქოლგიან კეთილ ჯადოქარზე, რომელიც ბავშვებთან საღამოობით მოფრინდება, ჩემი ბავშვობის კვირა საღამოები გამახსენდა. კი არ გამახსენდა, ძალიან ახლოს, ფიზიკურად მოვიდა ჩემთან, ნელი ქროლვით და გამაბრუებლად. ეს დასრულებული საქმეების დრო იყო. დედას საქმეები უფრო მეტი და მძიმე, ჩვენი - სწავლის. სახლში ხის იატაკის საწმენდი საშუალების, ხორციანი სადილის და ახლადდაუთოებული, გახამებული თეთრეულის სუნი იდგა. ჩვენ საბავშვო გადაცემა გველოდა, რომელშიც ნელა, ტკბილად და კეთილგანწყობილი ინტონაციით ზღაპარს გვიყვებოდნენ და ძილინებისას გვისურვებდნენ, შემდეგ ბანაობა და ახლადდაგებულ, ქათქათა საწოლში ჩაწოლა. გარეთ უკვე ბნელოდა და შავ ცაზე ზღაპრული ფიგურები მიმოდიოდნენ. ორშაბათის გაკვეთილებზე ვღელავდი. სამყარო არ აჩენდა შიშს და ცუდის მოლოდინს.

ყოველთვის მიყვარდა, როცა ბავშვები პატარა სივრცეში არეულობას ვქმნიდით, მაგალითად, როცა ჩვენს დეიდაშვილებთან ერთად გრძელ გზაზე მანქანით მივდიოდით. ფეხზე ვიხდიდით, ბევრს ვხტუნავდით, იქვე ვყრიდით წინდებს, ფეხსაცმელს, წიგნებს, სათამაშოებს და საჭმლის ნარჩენებს. არაფერს გვიშლიდნენ, მხოლოდ ხანდახან გვეტყოდნენ, რომ ნაკლები გვეხმაურა, ან ჩვენს რაიმე გამონათქვამს გამოეხმაურებოდნენ ჭკუისდამრიგებლური რეპლიკებით, ისეთით, მშობლისგან რომ შეჩვეული ხარ, ზეპირად იცი და მაინც გინდა, რომ ისევ გაიგონო. ალბათ იმიტომ, რომ მუდმივობა და დაცულობა იგრძნო ზუსტად ისე, როგორც იმ "არეულობის" ეპიზოდებში; იყო პატარა, უსაფრთხო სივრცეში, იქცეოდე თავისუფლად, ყველაფერი გიხაროდეს, მშობლის მშვიდი და მომთმენი სახე იქვე ახლოს იყოს და იარო ასე, უსასრულოდ.

2020

საყვარელო ადამიანებო!  

გილოცავთ ახალ წელს! 

ვისურვოთ, რომ მთელი წელი ისეთი იყოს, როგორიც სადღესასწაულო დღეებია. ვიყოთ გახვეული შუქების ციმციმში, სითბოსა და სინათლეში, გემრიელ სურნელებში, გვესმოდეს უდარდელი კისკისი. ყველაფერი ახლოს და იოლად გვქონდეს: ნაძვისხის სათამაშოებს, ძველ სიმღერებს და ფილმებს ჩვენი ბავშვობა მოჰქონდეს, ღვინის მდიდარ გემოს - ყველა ახლობლის გვერდით ყოლის და მათი კარგად ყოფნის სურვილი, ზამთრის ცივ ჰაერს - ახალი ენერგია, სიმრთელე და ძალა. ვიყოთ კიდევ უფრო მომთმენნი, ვიდრე შარშან და ღმერთს და წმინდანებს ბედნიერი ახლო და შორი მომავალი ვთხოვოთ.

განსაკუთრებულად გილოცავთ  თქვენ: ანი, სანდრო და ვერიკო.